Koffie, zwart goud uit Saoedi-Arabië

Speciale koffie groeit wereldwijd aan populariteit wat ervoor heeft gezorgd dat de koffieteelt op het Arabische Schiereiland opleeft. Wat speciale koffie bijzonder maakt zijn de met zorg geselecteerde en gebrande kwaliteitsbonen. Het uiterlijk en de smaak van de Arabische koffie belichamen de flair van de mysterieuze Oriënt.

Steile opmars van koffieteelt

Vanaf 2018 neemt het aantal hippe koffiebarretjes in Saoedi-Arabië enorm toe en is de koffieteelt in het land aan een opmars bezig. De opmars is terug te zien in de prijs: in 2015 bracht een kilo koffie 20 riyal op, nu is dat 150 riyal of meer.

Vandaag de dag wordt slechts 1% van de grond voor koffie gebruikt, maar het plan is om de komende jaren miljoenen koffiestruiken aan te planten. De overheid en Saudi Aramco (grootste oliemaatschappij ter wereld) voorzien in plantjes, leningen en wateropslag.

De oorspong van koffie

Algemeen wordt aangenomen dat koffiebonen in de 15e eeuw voor het eerst werden gebrand en geconsumeerd als de drank die we nu kennen in het Sarawat-gebergte. Historisch gezien maakte het gebied deel uit van het grote Jemen, toen grenzen veel minder belangrijk waren dan stam- en familierelaties. Het Sarawat-gebergte, ook bekend als de Sarat, maakt deel uit van het Hijaz-gebergte in het westelijke deel van het Arabische Schiereiland. Het gebergte kent pieken tot iets meer dan 3.500 meter. De mist die vanuit de Rode Zee wordt aangevoerd kleurt de flanken van dit gebergte groen.

In die periode documenteerde de Arabische historicus Abd Al Ghaffar voor het eerst een aftreksel van geroosterde, gemalen koffiebonen dat door Soefi’s werd gebruikt om hen te helpen wakker te blijven tijdens religieuze recitaties. Na verloop van tijd werd het een essentieel aspect van de Arabische cultuur, met openbare cafés, maqha genaamd, waar mannen samen kwamen om koffie te drinken en ideeën uit te wisselen.

Koffiegebied van Saoedi-Arabië

In het zuidelijkste puntje van Saoedi-Arabië, op slechts enkele kilometers van de Saoedisch-Jemenitische grens, ligt de groene regio Jazan, gezegend met zijn rotsachtige bergtoppen, groene wadi’s, diepe bossen, warmwaterbronnen, grenzeloze vruchtbare grond en 54.000 koffiebomen. Het is ook de thuisbasis van de lokale Khawlani koffieboon die wordt beschouwd als een van de beste soorten koffiebonen ter wereld.

De boon is vernoemd naar de oude stammen van Khawlan die leefden tussen het huidige Saoedi-Arabië en Jemen. Khawlani wordt geteeld op meer dan 800 meter boven zeeniveau en wordt gekenmerkt door de vruchtbare teeltomstandigheden op grote hoogte, de kwaliteit van de bonen en de mate van branden. Maar hoe de koffie ook wordt bereid, hij vormt de culturele identiteit van de boeren in het gebied. Zij beschouwen de teelt ervan als een 300 jaar oude kunst die generaties lang is doorgegeven, en ze beschouwen de gastvrijheid eromheen als een eeuwenoude traditie die de sociale banden in de afgelegen valleien versterkt. Kleine kopjes gloeiend hete koffie vereisen constante aandacht en navulling, waardoor gastheren respect en zorg voor hun gasten kunnen tonen.

Koffiecultuur in Saoedi-Arabië

De koffiecultuur in Saoedi-Arabië is sterk verankerd in de islamitische traditie. Koffie wordt vaak geserveerd aan gasten als een teken van gastvrijheid en respect en het is ook een belangrijk onderdeel van de Ramadan-tradities, waarbij het wordt gebruikt om het dagelijkse vasten te verbreken.

Traditionele Saoedi-Arabische koffie wordt gezet van hoogwaardige Arabica-bonen. De bonen worden geroosterd tot ze een rijke, donkere kleur hebben en vervolgens fijngemalen tot een poeder. Het poeder wordt vervolgens in een speciale koffiepot, genaamd ‘dallah’, geplaatst en gemengd met water. De koffie wordt vervolgens aan de kook gebracht en geserveerd in kleine kopjes, bekend als ‘finjan’.

Het is bekend dat Arabieren onder andere kaneel, saffraan en kardemom aan hun koffie toevoegen. Arabische koffie heeft een lichte en romige textuur, met een subtiele groene tint. De smaak is scherp en varieert afhankelijk van de sterkte en kruiden die worden gebruikt. Het doet eerder denken aan gekruide thee dan aan traditionele koffie.

Een ander kenmerk van de Saoedi-Arabische koffiecultuur is de manier waarop koffie wordt geserveerd. Koffie wordt vaak geserveerd met dadels, die ook een belangrijk symbool zijn van gastvrijheid in de Arabische cultuur. Het wordt ook traditioneel geserveerd in een ceremoniële setting, waarbij de gastheer de koffiepot gebruikt om de koffie in de finjan (uitbundig versierd greeploos kopje) te schenken terwijl hij het rituele woord ‘bismillah’ (in de naam van God) uitspreekt. Arabieren gebruiken alleen hun rechterhand om te schenken en te drinken, omdat links traditioneel als onrein wordt beschouwd. De finjan moet altijd voor maximaal de helft gevuld zijn. Als u nog een koffie wilt zult u het lege kopje iets over de tafel moeten kantelen. Een attente gastheer begrijpt dit gebaar. Het is nog steeds gebruikelijk om als gast minimaal één tot drie kopjes te drinken, zoals de beleefdheidsnormen vereisen.

De koffiecultuur in Saoedi-Arabië heeft zich in de afgelopen decennia sterk ontwikkeld. Het land heeft zich ontwikkeld tot een belangrijke speler in de mondiale koffie-industrie en exporteert nu hoogwaardige koffiebonen over de hele wereld. Inmiddels hebben lokale producten als ook internationale ketens hun deuren geopend, zij serveren zowel traditionele als moderne koffievarianten.

Naast het drinken van koffie als sociaal element, is het ook een belangrijk economisch element in Saoedi-Arabië. Koffieplantages zijn een belangrijke bron van inkomsten voor veel mensen in het land, en er wordt veel tijd en geld geïnvesteerd in de ontwikkeling van de koffie-industrie.

In het kort kan worden gezegd dat de koffiecultuur in Saoedi-Arabië een belangrijke rol speelt in het dagelijks leven van de mensen. Het is een teken van gastvrijheid en respect, en het brengt mensen samen in een ceremoniële setting. De koffie-industrie in het land is ook van groot economisch belang en draagt bij aan de ontwikkeling van Saoedi-Arabië.